Langs de Geul en in het Gerendal liggen hellingbossen, droogdalen, beekdalen en landbouwgronden. De hellingbossen zijn uniek voor Nederland. Mede door de kalkhoudende grond groeien er uitzonderlijk veel soorten planten. Bij dit natuurgebied horen tevens een kasteel en een oude kluizenaarswoning.
Hakhout
Het Genhoes omvat het vijftiende-eeuwse kasteel Genhoes met boerderij, graslanden, boomgaarden, kasteelbos, de beboste Schaelsberg, kluizenaarswoning, oombos en de weilanden rond kasteel Schaloen.
Het Schaelsbergerbos is een hakhoutreservaat. In dit loofbos worden de bomen perceelsgewijs en periodiek gekapt, ofwel afgezet, zodat er veel licht op de bodem valt. In combinatie met de kalkhoudende grond levert dat een weelderige plantengroei op met maar liefst tweehonderd soorten, waaronder echt duizendguldenkruid, donkersporig bosviooltje en veel soorten orchideeën. Ook spinnen, slakken en paddestoelen profiteren van dit hakhoutbeheer.
Kleine dieren
Een van de bekendste dieren in Zuid-Limburg is de veldhamster, oftewel de korenwolf. In Genhoes komt deze soort nu niet meer voor, toch wordt bij het beheer rekening gehouden met een terugkeer. Natuurmonumenten heeft verschillende bloemrijke akkertjes ingericht waar op ecologische wijze granen worden geteeld die door de veldhamster worden gegeten. Een ander klein bijzonder diertje is de eikelmuis, een muis die zowel op de grond als in bomen leeft. Vlakbij kasteel Schaloen ligt een heemtuin waar diverse planten uit Zuid-Limburg zijn te zien.
De Kluis
In het Schaelsbergerbos staat De Kluis. Dit is een kluizenaarswoning annex kapel uit 1688 waar tot 1931 achtereenvolgens zestien kluizenaars woonden. Meer informatie en openingstijden over De Kluis vindt u op de website van De Kluis. Dankzij de samenwerking met energiebedrijf Nuon is De Kluis voorzien van duurzame energie.